original in en Georges Tarbouriech
en to tr Erdal Mutlu
Georges uzun süredir bir Unix kullanıcısıdır ve GNUStep onun en sevdiği serbest yazılım projelerindedir.
GNUStep bir çerçeveişi olduğundan, çok güzel bir uygulama geliştirme aracıdır. Bazı büyük uygulamaların yanısıra, birçok kullanışlı ve küçük uygulamalar da vardır. Bu yazıda bunlardan bazılarına kısaca bir gözatacağız.
![[illustration]](../../common/images/article299/ill299.jpg)
Şansımız var ki, gün geçtikçe daha fazla GNUStep uygulaması kullanıma
sunulmaktadır. Uygulamaların çoğu oldukça yeni, ancak GNUStep'in
gelişmesinin de etkisiyle, sürekli gelişitirilmektedirler. Birçoğumuzun
düşündüğünden de fazla sayıda uygulama varolduğundan, burada hepsinden
sözetmemiz mümkün değildir. Seçimimiz rastgele yapılmıştır. Ancak, bundan
diğer uygulamalara ilgi olmadığı sonucu çıkmasın. Yazıda yer verilmeyen
uygulamaların geliştiricilerinden de burada özür dilemek istiyorum.
Son olarak, sözü edilen uygulamaların çalışabilmesi için,
sisteminizde GNUStep'in yüklü ve çalışıyor olması gerekmektedir.
Programlar, gnustep-base, gnustep-make 1.6.0, gnustep-back ve
gnustep-gui 0.8.5 ile test edilmiştir. Bunları
http://www.gnustep.org adresinden
elde edebilirsiniz.
Burada yeralan uygulamalarının hepsi make ve make
install (FreeBSD altında ise, gmake) ile derlenip, yüklenmiştir.
Programları ya openapp komutyla, yada Window Maker pencere
yöneticisini kullanarak, ilgili ikonu sürükle ve bırak işleminin ardından
ikonun üzerine tıklayarak, programı çalıştırabilirsiniz.
Yazıda kullanılan programların sürüm numaraları test ettiğim ortamda
kullanılanlardır. Büyük bir olasılıkla siz yazıyı okurken bunlar değişmiş
olacaktır.
Programın README dosyasında yazdığı gibi, Affiche, yazacağınız notları
masaüstüne yapıştıran küçük bir programdır. Mac OS X işletim sistemini
kullanmış olanlar programın, "Stickies" adlı uygulama ile benzerlik
gösterdiğini hemen göreceklerdir. Program "Post-it" in yapışkansız
olanıdır.
Affiche, aynı zamanda GNUMail.app programın yazarı olan Ludovic Marcotte
tarafından yazılmıştır.
http://www.collaboration-world.com/affiche/
adresinden programı elde edebilirsiniz. Uygulamanın, yazının yazıldığı
sıradaki sürüm numarası 0.6 idi.
Programın nasıl kullanılacağı açıktır, işte bir ekran görüntüsü:
Uygulamanın adından anlaşılacağı gibi (Bu İngilizce bilenler için
geçerlidir:)) bu program CD yazmanıza yaramaktadır. Burn.app,
Andreas Heppel tarafından geliştirilmiştir. Programı
http://www.sourceforge.net/projects/gsburn.
(gsburn programın önceki sürümünün adıydı.) adresinden elde edebilirsiniz.
Burn.app'yi kullanabilmek için CDPlayer.app uygulamasına da gereksiniminiz
olacaktır, çünkü onun AudioCD.bundle modülü aracılıyla uygulama, ses CD'lerinin
içerik tablosunu okumaktadır. Programın 0.3.0 sürümünü Burn.app yer aldığı
adresten elde edebilirsiniz.
Aynı sourceforge adreste bulunan Cddb.bundle modülüne de gereksiniminiz olacaktır.
Son olarak, cdrecord, cdparanoia ve cdrdao uygulamalarının da
bilgisayarınızda yüklü olması gerekmektedir.
Bunları Burn.app ve "arkadaşlarını" yüklemeden önce yüklemeniz
gerekmeketdir.
Artık uygulamayı komut satırından veya ikonu üzerine tıklayarak
çalıştırabilirsiniz.
İşte size bir örnek görüntü:
Bilin bakalım bu nasıl bir uygulamadır? Evet, bu bir kelime işlemcidir.
Ancak, oldukça küçüktür ve yine de bazı güzel özelliklere sahiptir. Şu
andaki sürüm numarası 0.4.0 dır ve Björn Giesler'in başlamış olduğu projeyi
Yen-Ju devam ettirmektedir. Programı
http://savannah.nongnu.org/projects/codeeditor
adresinden elde edebilirsiniz.
Bu sürümü derleyebilmek için pcre kütüphanesine gereksiniminiz olacaktır.
Bu kütüphaneye bir bağlantı, programın sanaldoku sayfasında yer
almaktadır.
CodeEditor yazı biçimlendirilmesi özelliğine sahiptir. Tabları
kullanmanızı sağlayan orijinal bir özelliğe daha sahiptir. Bunun sayesinde
farklı kaynak kodlarını (Sözgelimi *.m ve *.h dosyları gibi.) aynı pencere
içerisinde görmenizi sağlamaktadır. Araç kutusunu kullanarak, metin
dosyası içerisinde arama yapmak veya belirli bir satıra konumlanmak
olasıdır. Tabii ki programda, sıradan ifadeler kullanarak "bul ve değiştir" özelliği de
desteklenmektir.
Program, betik kullanma özelliği gibi, başka özelliklere de sahiptir.
Bunun için StepTalk'a gereksiniminiz vardır.
İşte size bir ekran görüntüsü:
İki dosya arasındaki farklılıkları bulmaya yarayan diff komutunu herkes
bilir. EasyDiff'de onun grafik ortamındaki karşılığıdır.
EasyDiff programını
http://www.collaboration-world.com/easydiff/
adresinden elde edebilirsiniz. Program Pierre-Yves Rivaille tarafından
geliştirilmektedir ve burada kullanılan sürüm numarası 0.3.0 dır.
0.3.0.
EasyDiff dosyaları karşılaştırdığı gibi, birleştirme ve yama dosyası oluşturma
özelliğine de sahiptir.
İşte herşeyi açıklayan bir ekran görüntüsü:
Bu uygulama tar komutunun grafikleştirilmiş halidir. Programın en son
sürümü 0.9'dur ve bzip2'yi desteklemektir. Uygulama, Mac OS X FreeTar'ın
GNUStep için olanıdır ve Fabien Vallon tarafından yazılmıştır. Programı,
http://www.gnustep-apps.org/fabien/FreeTar/
adresinden elde edebilirsiniz.
FreeTar gizlenmiş olarak çalışmaktadır. Bunun anlamı, program çalışırken ekranda herhangi bir
pencere görünmemektedir. Arşivleyeceğiniz dosyaları seçebilmek için,
prgramın ikonuna farenizin sağ tuşunu tıklayarak ekrana gelen menüden
seçebilirisniz.
Aynı şekilde, Preference panelini seçip, kullanmak istediğiniz parametreleri
ayarlayabilirsiniz.
Programın bir ekran görüntüsü:
Adından da anlaşılacağı gibi GSPdf bir pdf görüntüleyicisidir. Ghostscript
(Ghostscript'in test edilmiş sürüm numarası 7.05 idi.) uygulamasına bir
arayüz olarak çalıştığı için ps dosyalarını da görüntüleyebilmektedir.
GSPdf, Enrico Sersale'in bir çalışmasıdır. Kendisi aynı zamanda
GWorkspace'in de geliştiricisidir. Uygulamayı
http://www.gnustep.it/enrico/gspdf/
adresinden elde edebilirsiniz.
GSPdf 0.1 sürümüne sahip olmasına karşın gayet düzgün çalışmaktadır.
İşte bir ekran görüntüsü:
Yine, uygulamanın adı herşeyi anlatmaktadır. NeXTstep, önceleri en iyi
yardım sistemine sahipti. Aple'ın onu Mac OS işletim sisteminde neden
"Apple Help" ile değiştirdiğini hala anlamış değilim. Hiç sorun değil!
HelpViewer, NeXT'in HelpViewer programının devamı niteliğindedir.
Uygulama Nicolas Roard tarafından yazılmıştır ve şu andaki sürüm numarası
0.3.0 dır. Nicolas aynı zamanda daha önceleri adı Waiho olan,
daha sonra GSFtp olarak değiştirilen, GNUstep FTP istemcisinin de
geliştiricisidir. HelpViewer'ı
http://www.roard.com/helpviewer/
adresinden elde edebilirsiniz.
HelpViewer, basit XML ifadeleri kullanmaktadır ve onu kullanarak istediğiniz kadar
"kitap" oluşturabilirsiniz. Bir kitap, yardım dosyalarının (XML, resim
vs.) bulunduğu bir dizindir. Bu dizin help uzantısına sahip olması
gerekmektedir. Eğer, Window Maker pencere yöneticisini kullanıyorsanız,
kitabı kullanmak için bir menü seçeneği oluşturabilirsiniz. Uygulama Mac
OS X altında da çalışmaktadır.
Aşağıda, uygulama menüsünden çalıştırılmış Window Maker pencere yöneticisini
tanıtan yardım turuna ait bir ekran görüntüsünü görmektesiniz:
Hayret, bu program ekranda resimlerin görüntülenmesini sağlıyormuş ;-)
ImageViewer, Philippe C.D Robert tarafından Pierre-Yves Rivaille ve Rob
Burns'ın katkılarıyla geliştirilmiştir. Programın, burada kullanılan
sürümüm numarası 0.6.1 dir. Philippe aynı zamanda çeşitli GNUstep
uygulamalarına da imza atmıştır. Bunların arasında ProjectCenter'dan
sözedebiliriz. ImageViewer programını
http://www.nice.ch/~phip/softcorner.html
adresinden elde edebilirsiniz.
ImageViewer, jpeg, tiff, gif, png, xpm gibi, bilinen birçok farklı resim dosyasını görüntüleyebilmektedir.
İşte size programın nasıl göründüğüne ilişkin NeXTstep işletim sisteminden
alınmış bir ekran görüntüsü:
Ink basit bir kelime işlemcisidir. Program, GNUStep örnekler grubuna
dahildir. Ink, Fred Kiefer tarafından geliştirilmiştir ve 0.1 sürümünü
GNUStep sanaldoku sayfasından elde edebilirsiniz.
Ink bir RTF (Rich Text Format - Zengin Metin Biçimi) kelime işlemcisidir
ve böyle bir üründen bekleyebileceğiniz kelime işleme, font ve renk değitirme gibi
bir çok özelliğe sahiptir. Belgelerinize resim ve fotograflar da
koyabilirisiniz.
Ekranda görülen metin Mac OS X geliştirme örneklerindendir:
Toolbox (araç kutusu), uygulamalar topluluğudur. Uygulama, Yen-Ju Chen
tarafından ve birçok GNUstep (GNUstep bir ailedir.) yazılım geliştiricisinin katkılarıyla
yazılmıştır. Programı
http://savannah.nongnu.org/projects/toolbox
adresinden elde edebilirsiniz.
Toolbox'ta hesap makinesi, komut izleme ekranı, özellik listesi
görüntüleyicisi, takvim, İnternet
tarayıcısı, haber okuyucusu ve özellik görüntüleyıcısi içermektedir.
Programla birlikte kısa bir yardım da gelmektedir. Her araç için katkıda
bulunanların isimlerinin de yer aldığı bir bilgi paneli vardır.
İşte bir ekran görüntüsü:
ToyViewer, ilk önce NeXTstep, sonra OpenStep ve Mac OS X için ogihara
tarafından geliştirilmiş oldukça eski bir yazılımdır. Bu bir resim işleme
programıdır ve Fabien Vallon tarafından GNUstep'e uyarlanmıştır.
Programın şu andaki sürümü 0.3 olup, kendisini
http://gnustep-apps.org/fabien/Toyviewer_Port/
adresinden elde edebilirsiniz.
ToyViewer ile resimlerinizi görüntüleyebilir, işleyebilir ve başka resim
biçimlerine dönüştürebilirsiniz. Programın gerçekten oldukça fazla
özelliği vardır. Bunları programı elde edebileceğiniz sanaldoku
sayfasından öğrenebilirsiniz. Ayrıca, orijinal yazarın sanaldoku
sayfasında yer alan bir rehbere de bağlantı olarak yer verilmiştir.
Ne yazık ki bu küçük ekran görüntüsü, programın tüm özelliklerini
yansıtmaya elverişli değildir. Ekran görüntüsü yine NeXTstep işletim
sisteminden alınmıştır:
Tekrar belirtmekte fayda var sanırım. Yukarıda sözünü ettiğim birkaç
"küçük" uygulamadır. Açıktır ki bunlar gibi daha birçoğunu bulabilirsiniz.
Yukarıda sözü edilen yazılım geliştiricilerin çoğu GNUstep ortamında
yazılım geliştiren birçok yazılmcıya katkıda bulunmaktadır. Daha öncede
söylediğim gibi GNUStep bir ailedir ve birden fazla sanaldoku yöresinden
oluşmaktadır. Doğal olarak GNUstep sanaldoku yöresi, ziyaret edilecek öncelikli yerdir.
Ancak, diğer yerlerde de birçok uygulama, yardım belgeleri ve haberler
bulabilirisiniz. Wiki, gnustep.de, gnustep.it, gnustep.us gibi bazılarını
burada sayabiliriz. Mayıs 2003
yazımın referanslar kısmına bir gözatabilirsiniz.
Önemli olan, burada seçilen uygulamaların rastgele olarak seçilmiş
olmasıdır. Seçimin programların kalitesiyle ilgisi yoktur. Burada sözü
edilmeyen ve kalitesi en az buradakiler kadar olan birçok uygulama vardır.
Aynı sey yazılımcılar için de geçerlidir. Diğerlerinden burada ayrıca özür
dilemek istiyorum. Yazının asıl amacı GNUStep ortamında çalışan çok çeşitli
uygulamanın varlığını sergilemektir. Bunu GNUStep'in muhteşem API
(Uygulama Geliştirme Arayüzü)'ne borçluyuz. GNUstep'i denemeden ne kadar
gelişmiş olduğunu farkedemezsiniz. Yazılımcılar için bir "cenettir". Bu
özellikle var olan yazılım geliştirme araçlarıyla daha da
güzelleştirilmektedir.
Sizde fark etmişsinizdir ki, uygulamaların çoğu oldukça "gençtir", yani
sürüm numaraları henüz 0.1 veya 0.2 dir. Ancak, buna karşın gayet iyi
çalışmaktadırlar. Sürüm numaraları, uygulamaların kullanılamayacağı
anlamına gelmemektedir, sadece bazı özelliklerin eksik olması veya
geliştirilmeye gereksinim olması anlamı taşımaktadır. Bu uygulamalar,
kolayca Mac OS X işletim sistemine uyarlanabilmektedir, ki
bazıları çoktan uyarlanmıştır bile. GNUStep sayesinde birçok uygulamanın UNIX benzeri veya
benzeri olmayan ortama uyarlanması sözkonusu olmuştur. Bunun anlamı
bazılarını Windows altında bile çalıştırabilirsiniz. Gerçi bu biraz beceri
isteyen bir iştir. Buradan GNUStep'in üniversal olduğu sonucu çıkmaktadır ;-)
Bir deneyin, pişman olmayacaksınız.
Konu dışı: Eğer, genel konuşmak gerekirse, bu yazı benim serbest yazılım
topluluğuna olan katkılarımın sonuncusudur. Aslında burası neden
vazgeçtiğimi anlatmaya uygun bir yer değil, ancak bir cümlede özetlemem
gerekirse, artık burama
geldiğini süyleyebilirim! Serbest yazılımın takip ettiği yöne katılmıyorum.
Windows'u taklit etmek kural haline geldi ve ben bu fikri paylaşmıyorum.
IBM, Sun ve benzeri şirketler Linux'a paralarıyla birlikte müdehale etmeye
başladılar ve onlarla da aynı fikirde değilim. Bazı insanlar Linux'u yeni
bir ekonomi modeli olarak göstermeye çalışmaktalar ve ben onlarla da aynı
fikri paylaşmıyorum. RedHat gibi bazı "büyük" Linux dağıtıcıları
sözgelimi, Windows gibi davranmaya başladılar ve ben onlarla da aynı
fikirde değilim. Bu şekilde liste uzayıp gidebilir. Bunların hepsi sonuçta
serbest yazılımı engellemektedir.
Ancak yine de şanslıyız, çünkü başlangıçtaki "ruh" halini yaşatan projeler
hala varlıklarını sürdürmektedir. GNUStep bunlardan birisidir. Buna birkaç
başka proje gibi, birçok serbest güvenlik konulu projeler ile BSD işletim sistemleri ailesi
de dahildir.
Tabii ki bu sadece benim fikrimdir ve herkes istediği gibi "farklı
düşünebilir".
LinuxFocus takımında geçirdiğim zaman çok zevkliydi. Bu dergiyi
"yaşatan" kişiler çok nazik insanlardır ve inanılmaz bir iş başarmaktadır.
Böyle, birden fazla dilde çıkan bir dergiyi oldukça az sayıda bir ekiple
yürütmenin ne kadar çok çalışma gerektirdiğini siz okurlarınmız bazen
farkında olmayabiliyorsunuz. Ancak, konu bu değildir. LinuxFocus,
bilgi paylaşımına çok güzel bir örnek oluşturmaktadır ve akılda tutulması
gereken bir konu varsa, o da budur. Dahası LinuxFocus kelimenin tam
anlamıyla özgürdür. Ne destekçiler, ne reklamlar bu anlamda hiçbir şey sözkonuzu
değildir. Yani, LinuxFocus hiç kimseye "satılmamıştır" ve bu da özgür
söylemin bir garantisidir.
Miguel Angel Sepulveda'ya böyle bir dergiyi yarattığı ve Guido Socher'e de
onu devralıp, standardını yükselttiği için teşekkür ederim. Ayrıca,
takımda yer alan herkese olduğu gibi, katkıları bulunanlara da burada
teşekkür ederim.
"Emekliye" ayrılmama karşın, LinuxFocus'u okumaya devam edeceğim ve umarım
sizde öyle yaparsınız.
Son olarak şunu söylemek istiyorum: O kadar da müthiş bir zamanda
yaşadığımıza inanmıyorum!
Başka bir yaşamda görüşmek üzere, hoşça kalın ;-)