Jose M. Fernández  Yazara yazi Icerik:  Lexical Issues Cesitler, Degiskenler ve islemciler Kontrol Cumleleri Siniflar, yontemler ve kalit

Java. Part II

Çeviri: Kadriye Öztürk (Gözden geçirilmektedir)

Ozet: Makalelerin bu serileri klasik programlama dillerini bir model olarak almistir.Java dilinin ocelliklerine kisa bir giris yaptiktan sonra simdi veri cesitleri, degiskenler, kontral ifadeleri gibi konularda calismaya baslayabiliriz.Bu bize en onemli konu olan siniflara yol gostericek.Siniflar kavrami bu programlama dilinin kokundedir.Baska bir deyisle siniflar bu programlam dilinin temelidir.Siniflar konusunu ortaya koymak icin bu parca, programlama dilinin geri kalanina benzerliginden oturu ESQUEMATICA¿? gibi olacak.

Lexical issues

Java komutlari su uc stilin birinde olabilir.

Belirtecler degiskenlere, sinflara ve yontemlere dereleyicinin onlari tanimasi icin verilen isimlerdir.Herhangi bir harf katarini(yuksek ve dusuk durumda), numaralari ve alti cizgili ve dolar sembollerini kullanmak mumkundur.Onlar bir numarayla baslayamaz.

Java, ayiraclar gibi bazi ozel karakterleri kullanir.En cok kullanilan,bizim de bulabilecegimiz, ayiraclar:

Sembol	Tanimlama
()	O tanimlamalardaki parametre listelerini bulundurur ve yontemleri arar.Ayrica ifade onceligini degistirmek ve ifadeleri bir kontrol cumlesinde ve cesit degisiminde icermek icin de kullanilir.
{}	Baslangic vektorlerinin degerlerini otomatikmen icermek icin.Sinflarla, yontemlerle ve yerel isaretle kullanmak icin bir kod blogunu tanimlamak icin
[]
;	Cumle ayiraclari.
,	Degisken bildirilerindeki ardisik belirtecleri ayirmak icin.FOR cumlesinde cumleleri ayirmak icin.
.	Paketi, alt paketi sinif isimlerini ayirmak icin.Referans yapilmis bir degiskenden yontemi veya bir degiskeni ayirmak icin.

Anahtar kelimeler Java dili tarafindan kullanilan belirteclerdir ve Java tarafindan tanimlanan herhangi bir diger yolda kullanilamaz.Sonraki tablo butun Java anahtar kelimelerini gosterir:
 

Veri cesitleri, Degiskenler, Islemciler

Bir onceki makalede Java'nin tamamen nesne uygunlugu oldugundan bahsetmistim, yine de, goz onunde bulundurmaliyiz ki, Java nesne olmayan sekiz veri cesidini tanimlar.Bunun yaninda cesitli nedenlerden dolayi butun veri cesitleri tanimlanmis bir alana sahiptir.

Basit veri cesitleri dort gruba bolunebilir:

CESIT	ISIM	BOYUT	ALAN
Integer	long	64	-9.223.372.036.854.775.808  a  9.223.372.036.854.775.807
	int	32	-2.147.483.648  a  2.147.483.647
	short	16	-32.768 a 37.767
	byte	8	-128 a 127
Floating point	float	32	3.4 e-038 a 3.4 e+038
	double	64	1.7 e-308 a 1.7 e+308
Character	char	16	Unicode
Boolean	boolean		true o false

Degiskenler:

Genel olarak, bir degisken bu yolla bildirilir:
 

identifier type [=value] [,identifier [=value]......];

            

Ornekler:
 

int  a = 4, b, c=7;

char c;

myclass class;

            

Programlama dillerinin bir cogu iki isaret kategorisini tanimlar,kuresel ve yerel.Ama bu Java nesne uygunlugu modeline iyi uymaz.Bu modelde iki ana isaret, bir sinif ve bir yontem tarafindan tanimlanir.

Cesit degisimi:

• Iki veri cesidi uyumlu olcaktir.
• Amac cesidi kaynak cesidinden daha buyuk olacaktir.

(type) value

int a;

char b;

a=(int) b;

            

Bir floating point cesidinin bir integer cesidine degismesinde, parca elemanini kaybedebilir:
 

int a;

double d= 125.43;

a=(int) d;

byte   b;

int i=257; 

b=(byte) i;

            

byte b;

double d= 340.123;

b=(byte) d;

Islemciler:

Aritmetik Islemci:

int a=38;

double d=41.95;

int c=a%10;<

double  e=d%10;

Gorevleriyle islemciler yapilarda yararlidir.Sunun gibi:

a = a + 4; esittir a+=4;

a = a % 2; esittir a%=2;

Normal olarak bu cumleleri soyle soyleyebiliriz:

var=var op expression; yerine var op= expression yazilabilir;

Parca duzeyi islemcisi:

Iliskisel Islemciler:

Boolean mantik islemcisi:

ternary islemcisinin genel format:

Expression1? expession2 : expression3

Eger Expression1 dogruysa, expresion2 yururluge konulur;yanlis ise, expression3 yururluge konulur.

Operators precedence:

Flow-Control cumleleri

if ( condition ) 

  sentence1;

else 

  sentence2; 

If (condition ) 

  sentence;

else if (condition) 

  sentence;

else if (condition) 

  sentence;

.

.

else 

  sentence;

switch (expression){

  case value1:

    sentence;

    break;

  case value2:

    sentence;

    break;

    .

    ...

  default :

    sentence;

}

while (condition) {

  sentence;

}

do {

  sentences;

} while (condition)

for (initialization, condition, iteration) {

              

  sentences;

}

Siniflar, Yontemler, Kalit

SINIFLAR :

A sinifi bir nesne icin modeldir ve bir nesne bir sinif icin ornektir.Java kuresel islevleri veya degiskenleri desteklemez, boylece butun program yontemleri bir sinifa tanimlanmalidir.

Bir sinif saklanmis kelime kullanimin tanimlanir.Yaygin bir sinif tanimlamasi soyle olabilir:
 

Class class_name {

  Type instance1_of_variable;

  Type instance2_of_variable;

  .

  .

  ...

  type instance_variable;

  type method_name(parameter_list){

    //body of the method

  }

  .

  .

  ..

  type name_of_the_method(parameter_list){





    //body of the method

  }

}

Bir sinifin nesnelerini almak icin iki adima gereksinilir:

Sinif cesidinin bir degiskenini bildirmek.Bu degisken bir nesneyi tanimlamaz, o bir nesneyi referans etmek icin kullanilabilecgimiz bir degiskendir.

Dinamiksel olarak hafizayi nesneye atamak ve onun bir referansini almak icin.Bu ikinci adim yeni operatorun anlami tarafindan yapilir.Genel gorunumu:
 

variable = new name_of_the_class();

"variable" yaratmak istedigimiz sinifin bir degiskenidir ve name_of_the_class, instanciated olan sinifin ismidir.Bir nesne yaratimi grafik olarak soyle tanimlanir:

METHODS:

Bir yontemin genel formati:
 

type name_of_the_method (parameter_list) {   //method_body }

"type" yontem tarafindan geri gonderilmis cesittir; o sinif cesitlerini iceren herhangi bir gecerli cesit olabilir veya hicbir degeri geri gonderemez.(void)

Paramete listesi, bir kolonla atrilmis cesit belirteclerinin bir cift ardisligidir.Parametreler, yonteme verilen argumanlarin degerlerini alan degiskenlerdir.Yontem hic bir parametreye sahip degilse, liste bos olacaktir.

"void" 'den farkli bir deger geri donen yontemler sunu kullanirlar:

return valor;

Buradaki cesit donus seklidir.

Java, esnek ve guclu yontemleri onceden hazirlar, bu yuzdenburadan makalenin sonuna kadar, en onemli yontem gorunuslerinin her birini tekrar gozden gecirecegiz.

Buna karsin, devam etmeden once basit bir ornekle butun onceki kavramlara bir goz atalim.

Dikdortgen seklindeki bir kutunun(havuz gibi) kapasitesini hesaplamak icin bir sinif yaratalim:
 

Kod	Komutlar
class capacity {     double length;     double width;     double height;     void CalcVolume () {         double volume ;         volume = length*width*height;         System.out.println("Volume: " +                            volume);     } }	Gorebileceginiz gibi, uzunluk, genislik ve yukseklik gibi uc ornek degere sahip "capacity" adli bir sinif tanimladik.Ayrica akan hacmi hesaplayan bir yontemde tanimlanabilir.capacity.java adli kaynak dosyasini cagiracagiz.Ona derledigimizde bir capacity.class isimli bir sinif yaratilmis olacak.

Bu sinif kendi basina bir applet gibi hic bir faaliyet tasiyamaz, aksine bu sinif komut satirindan isleme konulmak icin main() yontemine sahiptir.Biz, bu sinifin nesnelerini yaratmak icin bize olanak saglayan bir template yarattik.Bu hedefi yerine getirmek icin, komut satirindan isleme konulabilecek bir sinif yaratacagiz.
 

Kod

Komutlar

class example {   public static void main(String Arg[]){       capacity p1=new capacity();     capacity p2=new capacity();     p1.length = 16;     p1.width=3;     p1.height=2;      //     p2.length = 25;     p2.width=6;     p2.height=3;     //     p1.CalcVolume();     //     p2.CalcVolume();   } }

Kapasite cesidinin iki degiskeni p1 ve p2 olarak tanimlanir.Yeni islemciyle p1,p2 degiskenlerine dogru gonderilebilen kapasite cesidinin iki nesnesini yaratiriz.  Bundan sonra, yaratilmis nesnelerin her birine deger atariz.  p1'de gonderilmis nesnenin Calc Volume() yontemini cagiririz.Bunun sonucunda a:  "Volume: 96", ekranda gostyerilecek.  p2'de gonderilmis nesnenin aynisi.A:  "Volume: 450", ekranda gosterilecek.

p1.CalcVolume() isleme kondugunda Java yorumcusu, kontrolu CalcVolume() icinde tanimlanmis koda transfer eder.Bir kez butun kontrol cumleleri isleme konuldu, O cagrilan usule geri doner ve isleme konma bir sonraki satirda cagriya devam eder.

Parametrelerle yontemler.Deger donumu.

Yontemlerin cogunlugu, onlari genellestirmek icin birisine izin veren parametrelerle kullanilir.Bunun yaninda yontemler donum degerleridir, bu yuzden, degisik durumlarda kullanilabilen genis bir seri veriyle calisabilen yontemler yapabiliriz.

Ornegimizi degerlendirecegiz:
 

Kod	Komutlar
class capacity {   double CalcVolume (double l,                       double a,                      double p) {     double volume=l*a*p ;     return volume;   } }	Uc parametreyi almak icin CalcVolume yontemi nitelendi.Bir cift cesidiyle geri donumu saglamak icin de tanimlanabilir.Bu faaliyet donus hacmi ogrenimi tarafindan yerine getirilir.
class example {   public static void main(String Arg[]){       capacity p1=new capacity();     capacity p2=new capacity();     double vol;     vol=p1.CalcVolume(10,3,2);     System.out.println("Volume: " + vol);       //     vol=p2.CalcVolume(25,5,2);     System.out.println("Volume: " + vol);     } }	Yonteme cagri, istenen parametrelerin gonderimi yapilir."vol" degiskeninde yontemin degeri geri doner ki yontemle ayni cesitte olmalidir.

Siniflarin ana gorunusu yapicilardir.Bu maddeler,bir sinifin nesnesi yaratildiginda ne yaptigini tanimlar.Onlarin cogu, sinif tanimlamalarinin icinde onun kendi yapicilarini acikca tanimlar.Bu noktada tanimlanmazsa, Java yanlis yapiciyi kullanir(bizim ornegimizdeki gibi).

Bir sinifa dahil bir yapici sinifla ayni isme sahiptir.Onu sozdizimi, yontemin burasina benzerdir.O, yeni islemci bitirmeden once, nesneyi yarattikdan sonra otomatikmen isleme doner.

Yapicilar hic bir cesidi geri dondurmezler cunku onlar sinif cesitlerini geri dondururler.Yapicilar butun nesne durumlarini ilk halleriyle yuruturler. Bununla birlikte nesnenin bir ornegini yaratan kod onun kullanimin yapmak icin hazir bir nesneye sahiptir.Yanlis olarak, ornek degiskenler yepicilar tarafindan ilk hallerine getirilir.Yontemlerle o meydana gelirken, yapicilar onlari daha yararli yapmak icin parametreye sahip olabilir.Butun bu yeni gorunusleri tasarlamak icin ornegimizi niteleyelim.
 

Kod	Komutlar
Class capacity {   double length;   double width;   double height;   //   capacity(double l,             double a,             double p){       length=l;     width=a;     height=p;   }   //   void CalcVolume () {     double volume ;     volume=large*wide*high;     return volume;   } }	Bir yapici sinifa eklenebilir ki sinifla ayni isimle, hic bir cesitsiz bir yontemin gotrunusune sahiptir.
class example {   public static void main(String Arg[]) {       capacity p1=new capacity(10,5,2);     capacity p2=new capacity(25,6,2);     double vol;     vol=p1.CalcVolume();     System.out.println("Volume: " + vol);       //     vol=p2.CalcVolume();     System.out.println("Volume: " + vol);     } }	Yeni islemci, bu sinifin yapicisina ihtiyac duyulan parametreleri onaylarken sini ornelerini yaratir.

Bir nesnenin referansi olmazsa, farz edilir ki bu nesne artik kullanilmayacak.Bu yuzden hafiza onun beslenmesine ayirir.Nesneleri yikmak icin kesin bir neden yok cunku bu yontem program infazina dogru otomatik bir tolla yurutulur.

Yine de, "finalize" yontemi bir sinifa bitirici eklemek icin kullanilir.Yorumcu nesneyi yiktiginda bu yontem isleme girer.Bu yontemde nesneleri yikmadan once isleme almak icin faaliyetleri icerecegiz.

Yontem Overload.

Polymorphism (bir interface icin bircok yontem) oop'de temel PILLARS'lardan biridir.Java polymorphism'i overload yonteminin anlamlari tarafindan yerine getirir.

Degisik yontemler ayni isimle bir sinif icinde tanimlanabilir, fakat farkli bir parametre listesi veya en azindan farkli donum cesitlerine sahip olmalidir.Overload yontemi cagrildiginda, Java yorumcusu, kullanilacak yontemerin versiyonunu ayirt etmek icin cagriyla onaylanmis argumanlari ve.veya cesitleri kullanir.

Overloaded yontemi, bu polymorphism'i tamamen imkansiz yapsa da degisik gorevleri yerine getirilebilir.Bu yuzden overload bazi iliskileri tercihen belitmelidir.Ayni yolla yontemler ve yapicilar da overload yapilabilir.

Arguman onylama

Genel olarak programlama dilleri argumanlari onaylamak icin iki degisik yola izin verir:

• Arguman degerinin parametre degiskeni usulundeki bir parametrelerdir.
• Degerin referansi(hafiza adresi) onaylanir, bu yuzden eger deger usul tarafindan nitelenirse,Cagrilan yontemdeki deger de ayrica nitelenir.
Java, yontemlere parametre onayinin iki anlamini destekler.Eger argumanlar basit bir ceside sahipse, deger tarafindan onaylanir, fakat arguman bir nesne ise, referans tarafindan onaylanir.

Giris kontrolu

OOP'deki baska bir temel PILLAR ENCAPSULATION'dir.Onu kullanan kodla veri birlesimi anlamina gelir.Daha da fazlasi ENCAPSULATION giris kontrolunu saglar.Bunu soylemek icin programin bir parcasi sinif uyelerini girmek icin yetenege sahip olmalidir.

Java'daki giris ayrintilari 'public', 'private' ve 'protected'dir.

Bir yontem veya bir ornek degisken "public" gibi tanimlandiginda, programin diger herhangi bir parcasindan etkilenebilir.Eger "private" olarak tanimlanirsa, onun kendi sinifinin diger yontemleri tarafindan etkilenebilir.Hatayla butun yontemler veya ornek degiskenler(uyeler) "public"tir.(kendi packet¿?)

The 'protector' belirleyicisi HERENCIAS'la calistiginda kullanilir.(inheritances¿?), Ki bir sonraki konudur.

KALIT

OOP'yi tanimlayan uc eleman polymorphism,encapsulation ve butun kalitin sonudur.Genel bir sinif(super sinif) buna dogru tanimlanabilir.Genel karakterlerin bir serisiyle bu uretilmis sinif,bazi diger belirli karakterleri eklerken, daha fazla ozel siniflar tarafindan kalit alinabilir.

A super sinifinin ozelliklerini miras alan B sinifini almak icin,B tanimlanmasinda koyacagiz.
 

Class B extends A {     // class definition }

B sinifi A super sinifini tamamen icerir, bu kolayca kullanilabilen bir AUTONOMOUS sinifidir.Ayrica B sinifi her sinifin super sinifidir.

Java farkli super siniflardan bir alt sinifa coklu kalita izin vermez.

Eger "private" diye tanimlanan uyeler varsa bunlara kalit siniflarindan girilemez.Bir alt sinifin super sinifa girmesi gerektiginde "super" kelimesi kullanilabilir.Bu yolla yapiciyi veya alt sinif tarafindan saklanan supersinifin uyelerini cagirabiliriz.

Alt sinifin bir yontemi super sinifin yontemi gigi ceside ve ayni isme sahipse, yontemin tekrar yazildigi soylenir.Bu ozellik Java'nin en onemli goruntu temellerinden "Dynamic selection method" unu kurar.Bu her cagirimda hangi yontemin kullanilacagi kararinin ilk degisken cesidine bagimli olarak yururlige kondugu anda yerine getirilecegi analamina gelir.

Bir sonraki makalede kalit'in gucunu abstact siniflari ,interfaceler vb. konularla gorucegiz.In the next article we will see all the power of inheritance, with abstract classes, interfaces, etc.

Referanslar

• JAVA reference manual. Patrick Naughton Herbert Schildt. Mcgraw-Hill.
• Programming with JAVA. Tim Ritchey. Prentice Hall.
• Java Tutorial. Spanish manual in HTML format obtained from the address www.fie.us.es/info/internet/JAVA. Agustín Froufe.
• The Java Tutorial. English manual in HTML format obtained from the address www.javasoft.com. Sun.
• JDK own installation tutorials.
• Java client-server.Cédric Nicolas, Chistophe Avare y Frederic Najman. Gestión 2000.

---

Yazının dergiye gönderilen aslı İspanyolcadır, İngilizce'ye Javier Cano tarafından çevrilmiştir.

Bu sanalyörenin bakımı Miguel Ángel Sepúlveda tarafından yapılmaktadır. © Jose M. Fernandez 1998 LinuxFocus 1998