original in en Miguel Angel Sepúlveda
en to nl:Jos Boersema
Studeerde in 1993 af aan de Universiteit van Washington (VS). Werkt nu bij het in Hollywood gevestigde special effects-bedrijf Digital Domain, deed hiervoor wetenschappelijk werk in Spanje, Israël, Japan en de VS. Ontdekte Linux voor het eerst in de periode rond kernelversie 0.98 ("liefde op het eerste gezicht"). Hij is stichter en ex-hoofdredacteur van LinuxFocus Magazine.
Op 6 november 2000 is een begin gemaakt met het vertalen van de handleidingspagina's die als standaard bij de Linux- distributie (Slackware, Debian, RedHat e.d.) worden geleverd. In dit artikel beschrijven we het proces van installatie en gebruik van de Nederlandse pagina's voor hen die nieuw zijn op het gebied van UNIX. Dit artikel is een vrije vertaling van een artikel over Spaanse handleidingen (manpages-es), toegepast op de situatie voor Nederlands (manpages-nl).
UNIX heeft een systeem voor het in beeld brengen van pagina's met handleidingen. De hoofdopdracht om toegang te krijgen tot deze pagina's is het commando man. Deze opdracht is het toegangspunt in de gegevensbank die alle pagina's met handleidingen bevat die bij uw Linux-distributie zijn gevoegd. De pagina's zelf zijn geschreven in TROFF/NROFF, een oude computertaal uit de DTP-wereld. Elke versie van UNIX heeft handleidingspagina's in een bepaalde map. De genomen standaard in de Linux-gemeenschap voor deze directorie is /usr/man, andere voorkomende plaatsen zijn /usr/local/man/, /usr/share/man/. U kunt man-pagina's lokaliseren met het commando manpath (zie manpath(1)).
Het is belangrijk om allereerst te melden dat de versie van het man-programma dat u gebruikt de mogelijkheid moet hebben om Nederlandse lettertekens te verwerken. De karakterset die bekendstaat als Latin1 biedt ondersteuning voor de speciale lettertekens (diakritische tekens en symbolen) die in de meeste West-Europese talen, inclusief het Nederlands, worden gebruikt. Daarom moet man dus Latin1-karakters begrijpen. Elke versie van man vanaf man-1.4f is probleemloos te gebruiken voor het genereren van Latin1-teksten. We gaan er zelfs van uit dat elke huidige distributie van Linux over een passende versie van man beschikt.
De volgende stap bestaat eruit een recente distributie van manpages-nl te krijgen, en die uit te pakken in de juiste map. Deze distributie kan gevonden worden op twee plaatsen. Het startpunt is de thuispagina op nl.linux.org. Een andere mogelijkheid is hier. Aangezien zaken nog wel eens kunnen veranderen heeft het geen zin om meer specifieke plaatsen op te geven; exacte downloadlocaties en hyperlinks zijn te vinden via bovengenoemde adressen. De laatste versie die op dit moment beschikbaar is, is manpages-nl-0.13.3.tar.gz. Pak de distributie na het downloaden uit, ga via het commando cd naar de doelmap en draai ./configure (of ./configure --prefix=$HOME/local als u de handleidingen in uw map $HOME/local (~/local) wilt installeren) De bladzijden zitten in gedeeltes (1,2,3,4,5,6,7,8) en ze worden respectievelijk gevonden in de submappen man1, man2, .. man8. Als er echter nog geen vertaling van een bepaalde sectie bestaat, is er ook niet een dergelijke map.
De bladzijden installeert u door
$ make
$ make install
te draaien. Kijk eventueel
voor meer actuele informatie in de README/INSTALL-bestanden.
Terzijde: de handleidingen zijn eventueel weer van uw systeem te verwijderen met:
$ make uninstall
[NOG NIET ONDERSTEUND>]
U kunt de pagina's ook in niet met gzip gecomprimeerde ('ongegzipte')
vorm installeren met
$ make ungzip_install
Omdat dit niet de standaard is en alleen heel oude installaties niet
met gegzipte handleidingen om kunnen gaan worden ze standaard gegzipt
geïnstalleerd.
[<NOG NIET ONDERSTEUND]
Tenslotte is het nodig het bestand /etc/../../common/November1997/man.config aan te passen; dit bestand bepaalt de keuzes van de opdracht man. Als we Nederlandse handleidingen willen lezen, hoeven we er eigenlijk alleen zeker van te zijn dat man TROFF/NROFF-broncode met Latin1-karakters verwerkt. Een voorbeeld. Hier is de ../../common/November1997/man.config die de originele (Spaanse) schrijver van dit artikel gebruikt. Het enige verschil met de originele configuratiebestanden zijn de regels
NROFF /usr/bin/groff -Tlatin1 -mandoc
NEQN /usr/bin/geqn -Tlatin1
waar hij de uitvoer van groff en geqn opgeeft: de Latin1-karakters.
Op het moment dat u dit leest zou het kunnen dat er al een .deb-pakket (Debian) klaar is (daar wordt op dit moment - za 13 januari 2001 - de laatste hand aan gelegd), of zelfs al een .rpm-pakket. Zoek eventueel op uw Debian- of andere mirror.
We hebben nu de bladzijden juist geinstalleerd en ingesteld. Om ze te gebruiken moet elke gebruiker de volgende omgevingsvariabele LANG en LESSCHARSET zetten (N.B.: deze variabelen kunnen ook globaal worden ingesteld, waardoor Nederlandse bladzijden standaard worden). De eerste variabele bepaalt de locale, dat is de taal die gebruikt wordt in de actieve shell-omgeving. Als LANG=nl dan zal de opdracht man de handleidingspagina's eerst zoeken onder /usr/man/nl (de Nederlandse versie); pas als er daar niets wordt gevonden, wordt gekeken in /usr/man (de Engelse versie). De tweede variabele zorgt ervoor dat de pagineerder "less" het verwerken van Latin1-karakters activeert. Uiteraard nemen we aan dat u less hebt gekozen als de normale pagineerder voor man. Merk op dat het heel goed mogelijk is dat Latin1-karakters al standaard zijn op uw systeem. In dat geval hoeft u na de installatie alleen LANG=nl te zetten en exporteren.
Dit is de standaardkeuze in het bestand ../../common/November1997/man.config
dat eerder als voorbeeld werd gegeven. Als de gebruiker een
export LANG=nl
export LESSCHARSET=latin1
In het geval van csh of tcsh gebruikt u
setenv LANG nl
setenv LESSCHARSET latin1
De gebruiker kan deze variabelen zetten in het initialisatiebestand voor de
shells
.bashrc of .login
U kunt ook man aanroepen als $ man -L nl HANDLEIDING voor Nederlands; $ man -L de HANDLEIDING voor duits; ("en" voor Engels enz.). Zie man(1).
Voor meer informatie: